Formy prawne w jakich można prowadzić działalność gospodarczą w Polsce
Obecnie w Polsce mamy różne formy działalności gospodarczej, w których możemy podjąć się prowadzenia działalności gospodarczej. Tylko od nas zależy, którą z form prowadzenia działalności gospodarczej wybierzemy. Każda z form ma określone cechy, które spróbujemy przedstawić poniżej.
Rodzaje form prawnych prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce
Poniżej przedstawiono diagram, który pokazuje, w jakich prawnie dopuszczalnych formach można podjąć działalność gospodarczą w Polsce wraz z krótkim opisem każdej z tych form (z uwzględnieniem jej podstawowych wad i zalet).
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Działalność jednoosobowa – działalność gospodarcza prowadzona przez osobę fizyczną rejestrowana w CEIDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej).
| Wady | Zalety |
|---|---|
| odpowiedzialność majątkiem prywatnym za działania biznesowe, uzależnienie płynności finansowej od wkładu początkowego | prostota zakładania, do rozpoczęcia potrzebne są niskie nakłady finansowe, samodzielność w podejmowaniu decyzji |
Spółka cywilna
Spółka cywilna – spółka podlegająca prawu cywilnemu (tzn. tworzona na zasadach określonych w kodeksie cywilnym), która powstaje na mocy pisemnej umowy minimum dwóch wspólników niemająca osobowości prawnej
| Wady | Zalety |
|---|---|
| brak osobowości prawnej spółki skutkuje tym, że wszystkie umowy są zawierane przez wspólników we własnym imieniu (i to właśnie wspólnicy są przedsiębiorcami), co wiąże się z ponoszeniem przez nich osobistej odpowiedzialności, dodatkowo nie ma w polskim prawie regulacji dotyczących rozstrzygania wewnętrznych konfliktów między wspólnikami | prostota zakładania, do rozpoczęcia potrzebne są niskie nakłady finansowe, brak wymogu wnoszenia kapitału zakładowego, umowa spółki nie musi mieć formy aktu notarialnego |
Spółki prawa handlowego
Spółki prawa handlowego – dzielą się na spółki osobowe i spółki kapitałowe:
Spółki osobowe
Spółki osobowe – są to spółki prawa handlowego, które opierają się na osobistym zaangażowaniu wspólników w działania spółki i na więzi ich łączącej; wyróżnia się cztery rodzaje spółek osobowych, mianowicie: spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową i spółkę komandytowo – akcyjną; wszystkie spółki osobowe stanowią struktury organizacyjnie niezależne od osób je tworzących, jednak spółki osobowe nie mają osobowości prawnej, co skutkuje zasadą odpowiadania przez wspólników za długi spółki w sytuacji, gdy dochodzenie zobowiązań jest niemożliwe (bezskuteczne) z majątku spółki; kolejną cechą wspólną spółek osobowych jest brak organów w takich podmiotach (wyjątki są możliwe w spółce partnerskiej i komandytowo-akcyjnej)
Spółka jawna
Spółka jawna – podstawowa ze spółek osobowych; kodeks spółek handlowych definiuje ją jako spółkę osobową, która nie jest żadną inną spółką
| Wady | Zalety |
|---|---|
| pełna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki w razie braku możliwości odzyskania majątku spółki, obowiązek prowadzenia profesjonalniej księgowości, większe koszty związane z zawarciem umowy spółki | analogicznie jak spółka cywilna oraz obowiązki i prawa wspólników są uregulowane w prawie, a spółka działa pod prawnie chronioną formą |
Spółka partnerska
Spółka partnerska – druga ze spółek osobowych; ten rodzaj spółki tworzą wspólnicy nazywani partnerami, którzy będą wspólnie prowadzić działalność zawodową (tzn. będą wykonywać wolny zawód, np. adwokatów, księgowych, czy dentystów)
| Wady | Zalety |
|---|---|
| ograniczenie zawodów, jakie mogą wykonywać partnerzy, wyższe koszty związane z umową (konieczność opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych), wymóg prowadzenia profesjonalnej księgowości | ograniczenie odpowiedzialności każdego partnera (tylko w stosunku do konsekwencji działań podejmowanych przez niego), łączna odpowiedzialność tylko za działania ogólno-administracyjne, spółka działa pod prawnie chronioną firmą |
Spółka komandytowa
Spółka komandytowa – kolejny typ spółek osobowych; jej cechą charakterystyczną jest występowanie dwóch typów wspólników, których odpowiedzialność jest ukształtowana w inny sposób; pierwszy typ wspólników to komplementariusze – oni odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem prywatnym w sposób nieograniczony; drugi typ wspólników to komandytariusze – ich odpowiedzialność za niezaspokojone zobowiązania spółki jest ograniczona jedynie do wniesionych przez nich wkładów
| Wady | Zalety |
|---|---|
| umowa spółki musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego, wysokie koszty założenia i rejestracji, odpowiedzialność części wspólników jest nieograniczona | możliwość zróżnicowania odpowiedzialności wspólników, a także ich praw i obowiązków, łatwość prowadzenia działalności na większą skalę |
Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka komandytowo-akcyjna – ostatni typ spółek osobowych (zgodnie z systematyką zawartą w kodeksie spółek handlowych); często nazywa się go nawet tworem pośrednim pomiędzy spółkami osobowymi, a spółkami kapitałowymi, bowiem łączy w sobie cechy spółki komandytowej i spółki akcyjnej; jej cechą charakterystyczną jest występowanie dwóch typów wspólników; pierwszy typ wspólników to komplementariusze, którzy – analogicznie jak w spółce komandytowej – odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, a w zamian prowadzą jej codzienne sprawy i są uprawnieni do reprezentowani spółki w relacjach z innymi podmiotami; drugi typ wspólników to akcjonariusze, którzy co do zasady nie prowadzą spraw spółki, ale dzięki temu nie ponoszą odpowiedzialności za jej zobowiązania
| Wady | Zalety |
|---|---|
| umowa spółki musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego, wysokie koszty założenia i rejestracji, odpowiedzialność części wspólników jest nieograniczona | możliwość pozyskania kapitału za pomocą wyemitowanych akcji, zróżnicowanie odpowiedzialności, a także praw i obowiązków różnych typów wspólników |
Spółki kapitałowe
Spółki kapitałowe – są to spółki prawa handlowego, które opierają się na elemencie majątkowym; wyróżnia się dwa rodzaje spółek kapitałowych, mianowicie: spółkę akcyjną i spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością; wszystkie spółki kapitałowe mają osobowość prawną, ich wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki, nieodłącznym ich elementem są organy wewnętrzne oraz rozdział zarządu spółką od jej struktury własności.
Spółka akcyjna
Spółka akcyjna – jeden z dwóch typów spółek kapitałowych; jest to najbardziej złożona struktura ze wszystkich spółek handlowych, dlatego zwykle wykorzystuje się ją do prowadzenia działalności gospodarczej na dużą skalę; jej obowiązkowymi organami są: walne zgromadzenie akcjonariuszy, zarząd spółki oraz rada nadzorcza; wspólnicy tego typu spółki handlowej nazywani są akcjonariuszami.
| Wady | Zalety |
|---|---|
| wysokie koszty założenia i rejestracji, konieczność prowadzenia profesjonalniej księgowości, wymóg posiadania wysokiego kapitału zakładowego, podwójne opodatkowanie zysków osiąganych przez spółkę (CIT płacony bezpośrednio przez spółkę i PIT płacony przez wspólników) | ograniczona odpowiedzialność akcjonariuszy, łatwość pozyskiwania nawet bardzo dużego kapitału za pomocą emisji akcji, łatwość zarządzania nawet bardzo dużą organizacją składającą się ze znacznej liczby wspólników |
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – drugi typ spółek kapitałowych; jest to najbardziej popularny rodzaj spółki w Polsce; taką spółkę może utworzyć jedna osoba (wtedy powstanie jednoosobowa spółka z o.o.) lub grupa osób (wtedy powstanie klasyczna spółka z o.o.); udziały w spółce z o.o. mogą mieć nie tylko osoby fizyczne, ale również osoby prawne czy jednostki organizacyjne posiadające podmiotowość prawną na mocy kodeksu cywilnego.
| Wady | Zalety |
|---|---|
| wysokie koszty założenia i rejestracji spółki, konieczność prowadzenia profesjonalnej księgowości, podwójne opodatkowanie zysków osiąganych przez spółkę (CIT płacony bezpośrednio przez spółkę i PIT płacony przez wspólników | ograniczona odpowiedzialność wspólników, możliwość założenia spółki nawet przez jeden podmiot, łatwość pozyskania kapitału, niższe wymogi co do minimalnego kapitału zakładowego niż w przypadku spółek akcyjnych |
Spółdzielnia
Spółdzielnia – kolejnym podmiotem, który może prowadzić działalność gospodarczą jest spółdzielnia; jest to twór zupełnie inny niż wszystkie podmioty omówione powyżej, bowiem działa on na zasadach określonych w zupełnie innym akcie prawnym niż kodeks spółek handlowych, mianowicie na zasadach określonych w prawie spółdzielczym; spółdzielnia to „dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób” (minimum dziesięciu osób fizycznych lub trzech osób prawnych), które współdziałają prowadząc działalność gospodarczą w interesie członków spółdzielni; spółdzielnie mają osobowość prawną.
